İstanbul’dan Paris’e Târihî Seyahât; “Şark Ekspresi”

Fransız demiryolu işletmesi “Vagon-Li” Şirketi’ne âit olan Şark Ekspresi, 4 Ekim 1883 târihinde, Pâris’ten ilk seferine çıktı. Dönemin Osmanlı Pâdişâhı; Sultan II. Abdûlhamîd Hân ile röportaj yapmak için Avrupa’dan pek çok gazetecinin İstanbul’a geldiği bu ilk sefere, Osmanlı Devleti’nden memur ve diplomatlar da katıldı. 94 yıl boyunca seferlerini sürdüren “Orient Express”, dünyâ târihinde yer eden pek çok olaya da doğrudan tanıklık etti.

İlk Seferlerinde Yolcu Değil, Ticârî Yük Taşıyordu

Şark Ekspresi, yalnızca bir lüks yolcu treni değildi; çeşitli ticârî eşyâları da karşılıklı olarak İstanbul ve Pâris’e taşıyordu. Tren, ileri teknolojiye sâhipti ve o dönemde Avrupa’da vâr olan tüm taşıtlardan çok daha lükstü.

Şark Ekspresi, yaylı arabayla 6-7 hafta sürecek bir yolu, 60 saat gibi olağanüstü bir süreye indirmişti. Pâris ve İstanbul arasındaki yolculuk, birkaç gün sürdü. Yolcular arasındaki seçkin kişilerden biri de “The Times” gazetesi muhâbiri ile romancı ve seyyâh “Edmond About” idi.

Nagelmackers’ın treni, Avrupa’nın en lüks otelinden farklı değildi. Ücretler, son derece yüksekti; çünkü tren bölümleri, özeldi ve yasa dışı görevler için de güzel bir fırsattı. Kısacası tren, her açıdan büyük bir başarıydı.

Bulgar Kralı Ferdinand’dan Adolf Hitler’e; İsmet Paşa’dan Fransa Cumhurbaşkanı Paul Dechanel ve Belçika Kralı II. Leopold’e dek sayısız ünlü târihî sîmâ, bu trenden bir bilet almıştı.

Tren Güzergâhına Saraydan Farksız, Masalsı Oteller İnşâ Edildi

Bu lüks tren, güzergâhı üzerindeki şehirlerde, lüks otellerin açılmasına da vesîle oldu. Nice dâhilinde “Riviera Palace”, Kâhire’de “Gizeirah Palace” gibi oteller, bu görkemli adreslerden yalnızca ikisiydi.

1895 yılından îtibâren İstanbul’a gelen yolcular, treni işleten Vagon-Li Şirketi’nin satın aldığı Pera Palas’ta kalmaya başladılar. Giderek İstanbul sosyetesinin de uğrak yerine dönüşen Pera Palas, Orient Express’in konforunu, şehirde de sürdürdü.

Seçkin Standartları Sâyesinde, Uzun Yıllar Boyunca Zirvedeki İsimlere Ev Sâhipliği Yaptı

1883 yılında faaliyete başlayan Orient Express, kısa sürede bir efsâne hâline geldi. Başlangıçta İstanbul’da Sirkeci Tren İstasyonu’ndan Münih, Viyana ve Sofya yoluyla Pâris’e seyahât ediliyordu.

Şark Ekspresi, XIX. yüzyılın sonlarında, yolculuk târihindeki en lüks, uzun mesâfeli tren yolculuğuydu. Aristokratlar, zengin ve ünlüler, Orient Express’te düzenli olarak seyahât etti. Gurme şefler, eşsiz kristal avizeler, tam donanımlı banyolar, devlet salonları ve yemek odaları, trenin yüksek standartlarından sâdece birkaçıydı.

“Trenlerin Kralı”

“Trenlerin kralı ve kralların treni” olarak anılmaya başlayan Orient Express’in sâhip olduğu perdeler, ipek; kadehler kristal; sofra takımları ise gümüştü. Hem Avrupa’yı transit geçen ilk tren hem de Avrupa târihinin ilk lüks treniydi…

Orijinal ismine küçük bir ekleme yapılmış ve 1905 yılında açılan “Simplon Tüneli”nin adına ithâfen; “Simplon Orient Express” olarak anılmaya başlamıştı.

Büyük Savaş, Tüm Seferleri Durdurdu

4 yıl süren I. Dünyâ Savaşı sırasında, Doğu Ekspresi seferleri yapılamadı. Uygulanan kısıtlamalar, tren seferlerini sekteye uğratıyordu. Tren, savaş boyunca istasyonda kaldı.

Dünyâ Savaşı sonrasında, Doğu Ekspresi’nin vagonlarından biri, Fransa’daki “Compiegne Ormanı”na çekildi. 2419 numaralı bu vagonda, I. Dünyâ Savaşı’nı bitiren ateşkes antlaşması, 11 Kasım 1918 târihinde, Alman temsilciler ile Fransız ve İngiliz delegeleri arasında imzâlandı.

Mağlûp Ülkelerin İstasyonlarından Geçmiyordu

I. Dünyâ Savaşı süresince raylardan uzak kalan Şark Ekspresi, 1919 yılında, yeniden seferlerine başladı. Bu kez Şark Ekspresi’nin sefer güzergâhından, savaşın mağlûpları olan Almanya ve Avusturya’nın istasyonları çıkarıldı.

Bu târihten sonra Şark Ekspresi, Pâris, Lozan, Milano ve Venedik üzerinden 58 saatte İstanbul’a ulaşmaya başladı.

İstanbul’a Son Sefer

II. Dünyâ Savaşı’ndan sonra, soğuk savaş sebebiyle çeşitli kısıtlamalarla karşı karşıya kalan; ilerleyen teknoloji ve gelişen ulaşım imkânları ağıyla birlikte gittikçe de önemini kaybeden Doğu Ekspresi, İstanbul’a son seferini, 27 Mayıs 1977 târihinde gerçekleştirdi. Düzenlenen kutlama ve eğlence içerisinde son seferini tamamlayan Orient Express, lüks tren yolculuğunun simgesi olarak, hâtırâlarda yaşamaya devâm etti.

2007 yılında ise rotası Strazburg-Viyana olarak kısaltıldı. Tren, bu hattaki son seferini de Aralık 2009’da gerçekleştirdi.

Nostaljik 100. Yıl Seferi’ne Ünlü Akını

Doğu Ekspresi’nin yüzüncü yıl seferine, 1983 yılında, dünyânın değişik ülkelerinden gelen 100 dolayında ünlü isim katıldı. Anıları tâze tutmak için 1998 yılından îtibâren her yıl, Eylül ayında yola çıkıp İstanbul Sirkeci Garı’na uğramaya devâm etti.

Orient Express Ayrıcalığını Tatmak, Bir Servet Değerinde

Dünyânın en ünlü ve prestijli tren seferlerinden olan Orient Express, 1883 yılından bu yana, yolculuğuna zaman zaman devâm ediyor. Son yıllarda, yılda bir iki kez, önemli turistik seferler düzenleniyor.

Dünyâca ünlü İngiliz Yazar Agatha Christie’nin “Doğu Ekspresi’nde Cinâyet” romanı gibi birçok edebî esere de konu olan Orient Express’te seyahât eden turistler, bugün için 10 bin Euro ve üzerinde bir bedel ödüyor.